Hướng Dẫn Chẩn Đoán Và Điều Trị Bệnh Phổi Tắc Nghẽn Mạn Tính Bộ Y Tế
Hướng dẫn chẩn đoán, điều trị, quản lý bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính trên trạm y tế xã
Đối tượng áp dụng | ||||
Người trưởng thành (≥ 18 tuổi), có yếu tố nguy hại mắc dịch phổi ùn tắc mạn tính (BPTNMT). Người mắc BPTNMT được chẩn đoán xác minh và tất cả phác đồ chữa bệnh ở đường trên đưa về trạm y tế xã/phường để quản lý. | ||||
BƯỚC 1: HỎI BỆNH Chú trọng những nội dung: | ||||
Các yếu hèn tố nguy hại : Hút dung dịch lá, dung dịch lào (bao gồm cả hút thuốc chủ động và hít nên khói thuốc). Tiếp xúc với bụi, chất hóa học nghề nghiệp: vết mờ do bụi silic, than, hóa chất, kim loại, những vết bụi thực vật, nấm mốc,... Phơi truyền nhiễm với độc hại không khí vào nhà và môi trường: khói nhà bếp than, nhà bếp củi, bụi, hóa chất, chất thải xe cơ giới, nấm mèo mốc … Nhiễm trùng con đường hô hấp tái diễn các lần, lao phổi. Yếu tố cơ địa: > 40 tuổi, nam giới, có bệnh hen Triệu hội chứng thường chạm mặt của BPTNMT: Ho, khạc đờm mạn tính: ho thường xuyên về buổi sáng, kéo dài ít độc nhất vô nhị 2 tuần/tháng, 2 tháng/năm với trong 2 năm thường xuyên trở lên. Khó thở: tăng dần ban đầu khó thở khi cố sức (làm bài toán nặng, leo dốc, leo mong thang) sau nghẹt thở khi ngủ ngơi. Sử dụng bảng thắc mắc để sàng lọc fan bệnh có nguy cơ mắc BPTNMT | ||||
|
| Câu hỏi | Chọn câu trả lời |
|
1 | Ông/bà gồm ho vài ba lần trong ngày ở hầu như các ngày | Có | Không | |
2 | Ông/bà tất cả khạc đờm ở phần lớn các ngày | Có | Không | |
3 | Ông/bà bao gồm dễ bị nghẹt thở hơn những người cùng tuổi | Có | Không | |
4 | Ông/bà gồm trên 40 tuổi | Có | Không | |
5 | Ong/bà vẫn tồn tại hút thuốc lá hoặc đã từng có lần hút dung dịch lá | Có | Không | |
Nếu trả lời “CÓ” từ 3 câu trở lên trên → bắt buộc gửi người mắc bệnh đi đo thở ký | ||||
BƯỚC 2: KHÁM LÂM SÀNG VÀ XÉT NGHIỆM Chú trọng các nội dung: | ||||
Khám bệnh Giai đoạn sớm: thăm khám phổi có thể bình thường. Giai đoạn nặng hơn xét nghiệm phổi thường chạm chán nhất là rì rào phế nang giảm, lồng ngực hình thùng, gõ vang, ran rít, ran ngáy. Giai đoạn muộn: biểu thị của suy thở mạn tính: tím môi, tím đầu chi, thở teo kéo cơ hô tiêu thụ (hõm ức, cơ liên sườn..), những biểu hiện của suy tim đề xuất (tâm phế mạn): tĩnh mạch máu cổ nổi, phù 2 chân, gan to... Xét nghiệm Đo hô hấp ký: Chỉ số Gaensler (FEV1/FVC) 1: thể tích thở ra vậy sức trong giây đầu tiên; FVC: môi trường sống cố sức). |
BƯỚC 3: CHẨN ĐOÁN Sơ thiết bị chẩn đoán BPTNMT | |||||
 | |||||
Đánh giá bán mức độ nặng nề BPTNMT | |||||
Đánh giá bệnh nhân thuộc 1 trong các 4 nhóm: A, B, C, D |
| Tiền sử đợt cấp cho trong 12 tháng (mức độ trung bình hoặc nặng) |
Phân nhóm | ||
Nhóm A: nguy cơ tiềm ẩn thấp, ít triệu chứng Nhóm B: nguy cơ thấp, nhiều triệu hội chứng Nhóm C: nguy cơ cao, ít triệu bệnh Nhóm D: nguy hại cao, những triệu chứng Đánh giá bán mức độ nghẹt thở theo tháng điểm mMRC trong Phụ lục 4.1). Đánh giá BPTNMT cùng với bảng điểm cat (COPD Assessement Test) trong Phụ lục 4.2) | ≥ 2 Hoặc ≥ 1 lần cấp nên nằm viện. |
C |
D | ||
0-1 đợt cấp chưa phải nhập viện. |
A |
B | |||
| mMRC 0-1 CAT 70. Không có hỗ trợ từ gia đình. Đợt cung cấp BPTNMT mức độ trung bình, nặng hoặc không thôi với hành xử ban đầu. | ||||
Tuyến trên gửi về trạm y tế xã: BN ổn định đang rất được theo dõi tại trạm y tế xóm gửi tuyến đường trên để thực hiện cận lâm sàng tuy thế không phát hiện nay bất thường. BN ổn định, tất cả phác vật điều trị ví dụ theo tiến trình bệnh. BN gồm đợt cấp đã được chữa bệnh ổn định, gồm phác đồ chữa bệnh sau khi review lại quy trình bệnh. |
ĐIỀU TRỊ, QUẢN LÝ (Quy trình điều trị, quản lý BPTNMT trên Phụ lục 4.3) |
Điều trị BNTNMT tiến độ ổn định |
Trạm y tế xã, phường tiếp nhận và điều trị theo phác đồ vật của tuyến đường trên khi chuyển bệnh nhân về. Mục tiêu điều trị: Giảm triệu chứng, tăng khả năng gắng sức, nâng cao tình trạng sức mạnh của bệnh dịch nhân; giảm nguy cơ xuất hiện đợt cấp. Các giải pháp điều trị không sử dụng thuốc Ngừng tiếp xúc với nguyên tố nguy cơ: sương thuốc lá, thuốc lào, bụi, khói phòng bếp củi than, khí độc Cai dung dịch lá, thuốc lào Vệ sinh mũi họng hằng ngày Giữ nóng cổ ngực về mùa lạnh Phát hiện nay sớm và khám chữa kịp thời những nhiễm trùng tai mũi họng, răng hàm mặt Tiêm vắc xin phòng lây truyền trùng đường hô hấp: phòng cảm cúm 1 năm/lần, phế cầu 5 năm/lần Tập phục hồi chức năng hô hấp Phát hiện với điều trị các bệnh lý đồng mắc Chế độ bồi bổ hợp lý. |
Các phương án điều trị sử dụng thuốc Thuốc giãn phế truất quản: ưu tiên dùng những loại dung dịch giãn truất phế quản công dụng kéo dài, dạng phun hít khí dung. Bệnh nhân nhóm A: Dùng thuốc giãn truất phế quản khi cạnh tranh thở. Chọn 1 dung dịch giãn phế truất quản chức năng ngắn hoặc tính năng kéo dài: SABA (thuốc cường beta 2 tác dụng ngắn) hoặc dạng kết hợp SABA+SAMA (SAMA: thuốc phòng cholinergic công dụng ngắn). Tùy đáp ứng của người bệnh và nấc độ cải thiện triệu chứng để bảo trì hoặc đảo sang nhóm thuốc giãn truất phế quản khác. BN team B: Dùng thuốc giãn phế truất quản tính năng kéo dài: LABA (thuốc cường beta 2 chức năng kéo dài) hoặc LAMA (kháng cholinergic tác dụng kéo dài). Khởi đầu cùng với LABA hoặc LAMA. Nếu triệu chứng không thở được dai dẳng khi dùng LABA hoặc LAMA đơn trị liệu → dùng phối kết hợp LABA + LAMA. Với bệnh dịch nhân nghẹt thở nhiều → phối kết hợp LABA + LAMA ngay lập tức từ đầu BN nhóm C: Dùng một thuốc kháng cholinergic chức năng kéo dài (LAMA) ngay từ đầu BN đội D: Khởi đầu khám chữa với một LAMA. Nếu bệnh dịch nhân có rất nhiều triệu bệnh (CAT > 20): bắt đầu phối hợp LABA + LAMA. Bệnh nhân có bạch huyết cầu ái toan trong ngày tiết ≥ 300/µl nên mở màn điều trị cùng với ICS + LABA (Danh mục thuốc khám chữa BPTNMT trong Phụ lục 4.4). |
LAMA: Thuốc phòng cholinergic tác dụng kéo dài. LABA: dung dịch cường beta2 tính năng kéo dài ICS: corticoid dạng hít
Nhóm C LAMA | Nhóm D LAMA hoặc LABA + LAMA* hoặc ICS + LABA** *: Nếu những triệu triệu chứng (CAT>20) ** bạch huyết cầu ái toan ≥ 300 tế bào/µl |
Nhóm A Một thuốc giãn truất phế quản | Nhóm B Một thuốc giãn truất phế quản tính năng kéo dài (LABA hoặc LAMA) |
Chú ý thành viên hoá điều trị trên cơ sở đánh giá toàn diện căn bệnh nhân, những loại thuốc tất cả sẵn và khả năng tuân thủ khám chữa của bệnh dịch nhân
Giáo dục, bốn vấn cho tất cả những người bệnh BPTNMT
Tích cực biến đổi lối sống:
Bỏ trọn vẹn việc hút thuốc lá hoặc dung dịch lào kể cả các dạng khác như hút dung dịch lá điện tử, nhai, ăn… cũng giống như tránh xa môi trường có khói thuốc;
Tránh quần thể vực có khá nhiều khói bụi
Vệ sinh răng miệng, tai mũi họng
Tránh bị lạnh tự dưng ngột, giữ ấm vùng cổ, ngực vào mùa lạnh
Tham gia tập luyện liên tiếp để bảo trì hoạt đụng thể lực với giúp tăng cường cơ hô hấp, nâng cấp chức năng hô hấp
Ăn uống đủ những chất vi-ta-min A, D, E
Tiêm vắc xin phòng cúm 1 năm/lần, phế mong 5 năm/lần
Tuân thủ điều trị, không tự ý quăng quật thuốc hoặc giảm liều khi không tồn tại chỉ định.
Tái đi khám định kỳ theo như đúng lịch
Theo dõi và tái khám
Thời gian tái khám
Bệnh nhân team A: 3 tháng/lần
Bệnh nhân nhóm B, C, D: 1 tháng lần
Bệnh nhân có yếu tố nguy cơ: 1 năm/lần
Triệu chứng cần lưu ý khi tái khám
Mức độ nặng nề thở, ho khạc đờm theo thang điểm mèo và mMRC
Phát hiện các triệu chứng, tín hiệu của lần cấp: mệt nhọc mỏi, sốt, ho đờm tăng, đờm mủ, nhịp tim nhanh, tức nặng ngực.
Hướng dẫn, chất vấn kĩ thuật thực hiện dụng nắm phun hít.
Phát hiện nay các tác dụng phụ của thuốc
Phát hiện những bệnh lý đồng mắc: tăng ngày tiết áp, đái túa đường, xôn xao nhịp tim…
Điều trị đợt cung cấp của dịch phổi ùn tắc mạn tính | |||
Các lốt hiệu nhắc nhở BN có đợt cấp cho của BPTNMT | |||
Bệnh nhân bao gồm một hoặc nhiều dấu hiệu: (1) khó thở tăng; (2) Khạc đờm tăng; (3) Đờm cố đổi màu sắc: đờm đưa sang đờm đục, đờm rubi hoặc mủ. | |||
Bước 1: Hỏi bệnh và xét nghiệm bệnh | |||
Bệnh nhân hoàn toàn có thể thấy các biểu hiện sau: Toàn thân: Mệt, giảm tài năng gắng sức, hoàn toàn có thể sốt, giá buốt run, mất ngủ, trường phù hợp nặng hoàn toàn có thể thấy bệnh nhân lo lắng, kích thích, ngủ gà… Hô hấp: ho, khạc nhiều đờm những hơn, đờm đục hoặc đờm đờm mủ, nghẹt thở tăng, thở nhanh, khò khè… Tim mạch: nặng ngực, nhịp nhanh… Thăm khám bệnh nhân trong đợt cấp: Khám phổi: có ran rít, ran ngáy, rì rào phế nang giảm, trường phù hợp nặng gồm thể bộc lộ suy hô hấp, thở teo kéo cơ hô hấp… Tim mạch: nhịp tim nhanh, huyết áp tăng Thần kinh, trung khu thần: trường hợp nặng hoàn toàn có thể có xôn xao ý thức. | |||
Bước 2: Đánh giá bán mức độ nặng của đợt cung cấp BPTNMT | |||
Các yếu hèn tố có tác dụng tăng mức độ nặng của đợt cung cấp BPTNMT Rối loàn ý thức. Có ≥ 2 đợt cấp BPTNMT trong thời hạn trước. Gầy yếu: chỉ số khối cơ thể (BMI) ≤ 20, hoạt động thể lực kém. Đã được chẩn đoán BPTNMT mức độ nặng hoặc siêu nặng. Đang cần thở oxy dài hạn tại nhà. Các triệu chứng nặng lên rõ hoặc có rối loạn dấu hiệu tính năng sống (huyết áp tụt, nhịp tim lờ đờ hoặc khôn cùng nhanh, tím môi cùng đầu chi,… Có căn bệnh mạn tính cố nhiên (bệnh tim thiếu máu viên bộ, suy tim xung huyết, viêm phổi, đái cởi đường, suy thận, suy gan. Đánh giá chỉ mức độ nặng trĩu của dịp cấp: Đánh giá | Nhẹ | Trung bình | Nặng |
Khó thở | Khi đi nhanh, leo mong thang | Khi đi lờ đờ ở vào phòng | Khi nghỉ ngơi |
Lời nói | Nói được bình thường | Chỉ nói được từng câu | Chỉ nói được từng từ |
Tri giác | Bình thường | Có thể kích thích | Thường kích thích |
Nhịp thở | Bình thường | 20 - 25 lần/phút | >25 lần/phút |
Co kéo cơ hô hấp, hõm ức | Không có | Thường có | Co kéo rõ |
Thay đổi màu sắc đờm Tăng con số đờm Sốt Tím và/ hoặc phù mới xuất hiện thêm hoặc nặng lên | Có một trong các 4 điểm này | Có 2 vào 4 điểm này | Có 3 trong 4 điểm này |
Mạch (lần/phút) | 60 - 100 | 100 - 120 | > 120 |
Cách đánh giá: có từ ≥ 2 tiêu chuẩn của cột như thế nào thì reviews mức độ cường độ đợt cấp cho ở cột đó.
Bước 3: hành xử đợt cấp BPTNMT |
Thuốc giãn phế truất quản: Salbutamol 5mg x 1 nang, hoặc Combivent x 1 nang khí dung hoặc Salbutamol 100mcg xịt 2-4 nhát, lặp lại sau 20 phút nếu như không đỡ. Rất có thể phối hòa hợp với Salbutamol 4mg x 4 viên/ngày, uống phân chia 4 lần, hoặc Theophyllin 100mg: 10mg/kg/ngày, uống phân tách 4 lần. Corticoide: Prednisolone 1-2mg/kg/ngày, ko nên kéo dài quá 7 ngày. Thuốc phòng sinh: hướng đẫn khi BN gồm nhiễm trùng rõ: ho khạc đờm nhiều, đờm đục, mủ hoặc gồm sốt cùng các biểu lộ nhiễm trùng khác kèm theo. Thời gian dùng kháng sinh hay trong 7 ngày. Nên thực hiện một trong số thuốc sau, hoặc hoàn toàn có thể kết hòa hợp 2 thuốc nằm trong 2 đội khác nhau: Amoxicillin: 2- 3g/ngày, hoặc Ampicillin/amoxillin + chống betalactamase: liều 2-3g/ ngày, hoặc Cefuroxim 1-1,5g/ ngày. Các thuốc đội quinolone như Levofloxacin 500-750mg/ngày, hoặc ciprofloxacin 1000mg/ ngày có thể dùng đơn côi hoặc phối hợp với các thuốc trên Đợt cấp mức độ trung bình, nặng: xử lý đợt cấp cho BPTNMT tại trạm y tế xã, giảm triệu bệnh khó thở, tiếp nối chuyển tuyến. |
Sơ vật xử trí đợt cung cấp BPTNMT mức độ nhẹ
ĐÁNH GIÁ MỨC ĐỘ KHÓ THỞ THEO THANG ĐIỂM mMRC (MODIFIED MEDICAL RESEARCH COUNCIL)
Thang điểm mMRC | Điểm |
Khó thở khi nắm sức mạnh | 0 |
Khó thở khi đi vội trên tuyến đường bằng hay đi lên dốc nhẹ | 1 |
Đi bộ chậm hơn người cùng tuổi vì nghẹt thở hoặc phải tạm dừng để thở khi đi cùng vận tốc của bạn cùng tuổi trê tuyến phố bằng. | 2 |
Phải dừng lại để thở khi đi bộ khoảng 100m tốt vài phút trên đường bằng | 3 |
Khó thở không ít tới nỗi ko thể thoát khỏi nhà, khi nạm quần áo | 4 |
mMRC: 0 hoặc 1: không nhiều triệu chứng mMRC: 2, 3 hoặc 4: các triệu chứng
ĐÁNH GIÁ BỆNH PHỔI TẮC NGHẼN MẠN TÍNH VỚI BẢNG ĐIỂM cat (COPD ASSESSMENT TEST)
Thang điểm CAT gồm 8 câu hỏi, người mắc bệnh tự review mức độ từ dịu tới nặng, mỗi câu
đánh giá tất cả 6 nút độ, trường đoản cú 0 -5, tổng điểm tự 0 40.
Nhân viên y tế phía dẫn người bệnh tự điền điểm tương xứng vào ô tương ứng. Người bị bệnh bị ảnh hưởng bởi bệnh khớp ứng với cường độ điểm như sau: 40-31 điểm: ảnh hưởng rất nặng; 30-21 điểm: ảnh hưởng nặng; 20-11 điểm: ảnh hưởng trung bình; ≤ 10 điểm: ít ảnh hưởng.
Họ tên: …………………………………………………… | Ngày tiến công giá:…/…/…… |
Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính của ông/bà như vậy nào?
Bộ thắc mắc này sẽ giúp đỡ ông/bà và những nhân viên y tế review tác đụng của BPTNMT ảnh hưởng lên sức khỏe và cuộc sống đời thường hàng ngày của ông/bà. Nhân viên cấp dưới y tế sẽ sử dụng những câu vấn đáp của ông/bà và hiệu quả đánh giá để giúp đỡ họ nâng cao hiệu quả điều trị BPTNMT của ông/bà cùng giúp ông/bà được tác dụng nhiều nhất từ việc điều trị.
Đối với mỗi mục dưới đây, có những ô điểm số tự 0 cho 5, xin vui lòng ghi lại (X) vào mô tả đúng duy nhất tình trạng hiện tại của ông/bà. Chỉ chọn 1 phương án trả lời cho mỗi câu.
QUY TRÌNH ĐIỀU TRỊ, QUẢN LÝ BPTNMT TẠI TRẠM Y TẾ XÃ
DANH MỤC THUỐC THIẾT YẾU ĐIỀU TRỊ BPTNMT TẠI TRẠM Y TẾ XÃ
Thuốc | Liều dùng |
Cường beta 2 tính năng ngắn (SABA) | |
Salbutamol | Nang khí dung 5mg, khí dung ngày 3-6 nang phân chia 3-6 lần, hoặc Salbutamol xịt 100mcg/liều, xịt những lần 2 nhát |
Terbutaline | Viên 5mg, uống ngày 4 viên, phân chia 4 lần, hoặc Nang khí dung 5mg, khí dung ngày 3-6 nang, phân tách 3-6 lần |
Cường beta 2 chức năng kéo nhiều năm (LABA) | |
Indacaterol | 150, 300mcg, hít ngày 1 nang |
Kháng cholinergic (tác dụng ngắn: SAMA; công dụng kéo dài: LAMA) | |
Tiotropium (LAMA) | Dạng hít 2,5mcg/liều, ngày hít 2 liều |
Kết vừa lòng cường beta 2 và chống cholinergic chức năng ngắn (SABA+SAMA) | |
Fenoterol/ Ipratropium | Khí dung ngày 3 lần, những lần pha 1-2ml dung dịch Fenoterol/ Ipratropium với 3 ml natriclorua 0,9%. Dạng xịt: xịt ngày 3 lần, những lần 2 nhát |
Salbutamol/ Ipratropium | Nang 2,5ml. Khí dung ngày 3 nang, chia 3 lần |
Nhóm Methylxanthine (Chú ý không dùng với kháng sinh nhóm macrolide, tổng liều (bao gồm toàn bộ các thuốc team methylxanthine) không thật 10mg/kg/ngày). | |
Aminophylline | Ống 240mg. Trộn truyền tĩnh mạch ngày 2 ống, hoặc trộn 1/2 ống cùng với 10ml glucose 5%, tiêm tĩnh mạch máu trong cung cấp cứu cơn khó thở cấp. |
Theophylline | Viên 100mg. Liều tối đa 10mg/kg/ngày. |
Kết vừa lòng cường beta 2 tác dụng kéo dài cùng Corticosteroids dạng hít (LABA+ICS) | |
Formoterol/ Budesonide | Dạng ống hít, 160/4,5mcg/1 liều hít. Dùng 2-4 liều/ ngày, chia 2 lần bí quyết nhau 12 giờ, xúc họng sạch sẽ sau hít |
Salmeterol/ Fluticasone | Dạng phun hoặc hít, 50/250 hoặc 25/250mcg/1 liều. Cần sử dụng ngày 2-4 liều, chia 2 lần. |
Kết thích hợp cường beta 2 chức năng kéo lâu năm và chống cholinergic chức năng kéo lâu năm (LABA+ LAMA) Mới nhất
|
